بررسی مدیریت منابع آب کشاورزی در شهرستان رشت

از چالش های فراروی کشور در فرآیند توسعه، مسائل مرتبط به کمبود و کیفیت منابع و مدیریت بهینه و صحیح منابع آب است. پژوهش حاضر با هدف بررسی مدیریت منابع آب کشاورزی شهرستان رشت به صورت پیمایشی صورت گرفته است. اهداف اختصاصی پژوهش حاضر را، بررسی ویژگی های فردی و حرفه ای شالیکاران و همچنین شناخت مسائل و مشکلات مدیریتی منابع آب کشاورزی در شهرستان رشت تشکیل می دهند. ابزار اصلی تحقیق، تنظیم و تدوین پرسشنامه می باشد که پایایی مقیاس اصلی آن از طریق آلفای کرونباخ برابر با 70/0 تائید گردیده است و روایی آن توسط اساتید و کارشناسان مربوطه مورد تائید قرار گرفته است. در این راستا تعداد 200 نمونه با استفاده از فرمول کوکران انتخاب و نمونه های انتخابی به روش نمونه گیری طبقه ای و سپس نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. داده های گردآوری شده با استفاده از نرم افزار spss مورد تحلیل قرار گرفت. در بررسی ابعاد اقتصادی مسائل و مشکلات مدیریتی منابع آب کشاورزی از دید شالیکاران منطقه: برخورداری از اعتبارات، دسترسی به منابع آبی و میزان اراضی تحت مدیریت.، در بعد دولتی: کلاس های آموزشی، مشاوره های فنی و ترویجی، زمانبندی های آبیاری و نقش سازمان های دولتی و در بعد اجتماعی: سرمایه اجتماعی، تمایل به مشارکت و پیشینه مشارکتی، به عنوان متغیرها و فاکتورهای هر بعد در نظر گرفته شده است. نتایج نشان می دهد که مدیریت منابع آب کشاورزی در ابعاد اقتصادی و اجتماعی، در سطح متوسط و در بعد دولتی در سطح پایینی قرار دارد. همچنین مسائل و مشکلات مدیریتی منابع آب کشاورزی در سه حوزه منبع آب، انتقال آب و در سطح مزرعه نیز بررسی و نتایج نشان می دهد که مدیریت در هر سه حوزه، در سطح پایینی قرار دارد. در مورد منبع آب سه عامل برداشت های غیر اصولی، قوانین و برنامه ریزی های مناسب و عدم نظارت استخراج شده است که این عوامل در مجموع 969/77 درصد از کل واریانس را تبیین می نمایند. در مورد انتقال آب دو عامل، مشکلات ساختاری کانال ها و عدم نگهداری و تعمیرات مشخص شده است که این دو عامل 57 درصد از کل واریانس را تبیین می نماید. در مورد مسائل و مشکلات در سطح مزرعه نیز دو عامل مصرف بهینه آب توسط شالیکاران و مناسب بودن سیستم زهکشی استخراج شده است که این عوامل 556/63 درصد از کل واریانس را تبیین می نمایند. همچنین نتایج تحلیل عاملی حاکی از آن است که بین میزان مشارکت و همکاری شالیکاران در مدیریت آب و آبیاری با متغیرهای سن و سطح سواد رابطه مثبت و معنا داری وجود دارد.